Navdarên Yârsânî

---

 Ew di sala 1016an de li Loristanê ji dayik bûye. Tê bawer kirin ku ew kurê Mama Celaleddin Mîrza Amana ye û diya wî ew ji ronahiya Xwedê aniye dinyayê. Şa Xweşîn nifşek ji helbestvanên jin li pey xwe hişt.

1016 yılında Loristan’da doğdu. Mama Celala Mîrza Amana’nın oğlu olduğu ve annesinin onu Allah’ın nurundan doğurduğu kabul edilir. Şa Xweşîn, kadınlardan oluşan bir kadın şair kuşağı bıraktı. 

 KurdÎ     

Ew di sala 985an de li herêma Loristanê ji dayik bûye. Ew wekî diya Şa Xweşîn tê zanîn. Tê zanîn ku ew di sedsala 11an de li Loristanê miriye. Li gorî kevneşopiya Yarsan, Mama Celale di sedsala 11an a piştî zayînê de li Loristanê ji dayik bûye. Keça Mîrza Emanollah û diya Şa Xweşîn, Mama Celale kurê xwe bi awayekî xama anîye dinyayê. Gora sembolîk a Mama Celale li nêzîkî bajarê Xoremabadê li Loristanê ye. Mama Celale wekî jinek girîng a xwedî zanîna ruhanî ya teolojiyê tê zanîn.

Türkçe 

985 yılında Loristan bölgesinde doğdu. Şa Xweşîn’in annesi olarak bilinir. XI. Yüzyılda Loristan’da öldüğü biliniyor. Yarsan geleneğine göre Mama Celale milattan sonra XI. yüzyılda Loristan’da dünyaya gelmiştir. Mirza Emanollah’ın kızı ve Şa Xweşîn’in annesi olan Mama Celale oğlunu bakire bir şekilde dünyaya getirir. Mama Celale’nin sembolik mezarı Loristan’ın Khoremabad şehrinin yakınlarındadır. Mama Celale kelam sahibi olan önemli bir kadın olarak bilinmektedir

  Ew di sala 1359an de li gundê Şêxan ji dayik bûye. Li cem Sultan Sehak perwerde dîtiye. Çûye Hindistanê û li wir ji bo belavkirina baweriya Yarsan xebitiye. Berhemên wî ya gîhaye roja me helbestên "Zulal Zulal" in.

  1359 yılında Şêxan köyünde doğmuştur. Sultan Sehak’ın yanında eğitimini görmüştür. Hindistan’a gitmiş ve orada Yarsan inancını yaymaya çalışmıştır. Günümüze kalan eseri: Zulal Zulal adlı şiirleridir.

  Li gorî kevneşopiya Yarsanan, Fatime Lore ji gelê Goran bû. Mîna Reyhan Xanim, ew di serdema Şa Xweşîn de jiyaye û bi nêzîkbûna xwe ya bi wî re tê nasîn. Fatime Lore di sedsala 11an de ji dayik bûye û di nav Yarsanan de wekî "raza Yarsanan" tê nasîn.

  Yarsan geleneğine göre Fatime Lore Goran halkındandır. O da Reyhan Hanım gibi Şa Xweşîn döneminde yaşamıştır ve ona yakınlığıyla bilinir. Fatime Lore XI. yüzyılda doğmuştur ve Yarsanlar arasında “Yarsanların sırrı” olarak bilinir.

  Dayê Tebrîz jınek zana yê ji Hewramanê ye ku di sedsala 10an a piştî zayînê de jiya ye. Li ser jiyana wî zêde tişt nayê zanîn, lê çend nameyên wî heta roja me mane.

Di baweriya Yarsanê de, kevneşopiyek bi navê "serseporden" heye, ku tê wateya "serê xwe dayîn".

Li gorî kevneşopiya Yarsan, dema ku kesek dibe Yarsan, gwîzek di rêûresmek taybet de tê şikandin. Şikandina vê gwîzê jî sembola sersepordenê ye. Dayê Tebrîz yek ji wan kesan e ku li ser vê kevneşopiyê axivî ye.

  Dayê Tebrîz milattan sonra X. yüzyılda yaşamış olan Hawramanlı bir ariftir. Hayatı üzerine fazla bilgi yoktur. Birkaç dübeyti günümüze kadar ulaşmıştır. 

Yarsan dininde serseporden diye bilinen bir gelenek vardır ve bu gelenek “başını teslim etme” anlamına gelir.

Yarsan geleneğine göre bir kişi Yarsan olacağı zaman özel ayinde ceviz kırılır. Bu cevizin kırılması da sersepordenin sembolüdür. Bu gelenek üzerine kelam söyleyenlerden biri de Dayê Tebrîz’dir.

  Ew di sala 1084an de li gundê Serget ê Hewremana Lihonî ji dayik bûye. Ew bûye derwêşek navdar ku di nav gel de wekî Bile Şêt (Brahîmê Dîwane) tê nasîn. Ew yek ji mamosteyên Yarsan e û wekî çaremîn bedewiya ku ji hêla Xwedê ve hatiye afirandin tê hesibandin.

 1084 yılında Lihonî Hewremani’nin Serget köyünde doğdu. Halk arasında Bile Şet (Divane İbrahim) adıyla ünlü bir derviş olmuştur. Yarsan pirlerinden biridir ve Allah’ın yarattığı dördüncü güzellik olarak kabul edilir. 

  Li gorî kevneşopiya Yarsan, Reyhan Xanim di sedsala 11an de jiyaye. Ew kesayetiyek nêzîkî Şa Xweşîn bû. Reyhan Xanim di dema xwe de bi lêdana tembûrê jî navdar bû.

Reyhan Xanim helbestên xwe piranî li ser baweriyên Yarsanan nivîsî ye. Ji bo Şa Xweşîn, di helbestekê de dibêje ku xwedatiya wî li seranserê cîhanê tê qebûlkirin. Wekî din, ew dibêje ku heta avên çeman jî wî wekî Xwedê nas dikin:

  Yarsan geleneğine göre Reyhan Hanım XI. yüzyılda yaşamıştır. Şa Xweşîn’e yakın bir kişiliktir. Reyhan Hanım kendi döneminde tenbûr çalmasıyla da ünlenmiştir.

Reyhan Xanım kelamlarında daha çok Yarsan inançlarından bahsetmektedir. Şa Xweşîn için kelamlar söylemiştir ki bir kelamında onun tanrılığının herkes tarafından kabul edildiğini dile getirmektedir, dahası nehrin suyunun bile onu Tanrı olarak kabul ettiğini söylemektedir:

  Ew di sedsalên 8 û 9an de jiyaye. Tê gotin ku ew yekem helbestvan e ku piştî Îslamê bi Kurdî nivîsandiye. Mexlasa wî, "Mahî", tê wateya Medî. Harûn Reşît cezayê darvekirinê lê birî ye.

  VIII ve IX. Yüzyılda yaşamıştır. İslamiyet’ten sonra Kürtçe yazan ilk şair olduğu söylenir. Mahlas olarak belirlediği “Mahî” sıfatı, Medlî olduğu anlamına gelir. Harun Reşit tarafından idam cezasına çarptırılmıştır.